Porro czy dachowe?

Każda lornetka składa się z trzech głównych części optycznych: obiektywów, pryzmatów i okularów. Obiektywy i okulary to układy soczewek. Obiektywy mają za zadanie zebrać jak największą ilości światła. Okulary powiększają obraz uzyskany przez obiektywy i kierują go do naszego oka. Każdy na fizyce zapewne się nauczył, że taki obraz będzie odwrócony do góry nogami. Aby był prosty, pomiędzy obiektywami a okularami stosuje się układy pryzmatów.

Współczesne lornetki buduje się w dwóch podstawowych systemach ułożenia pryzmatów: Porro i dachowych.

Porro

Nazwa pochodzi od nazwiska włoskiego oficera artylerii P. Porro, który wynalazł ten system ok. 1850 roku. Tutaj każda tuleja lornetki mieści w sobie dwa pryzmaty o kącie łamiącym równym 90 stopni. Pryzmaty są względem siebie przesunięte, a oś obiektywu znajduje się na trochę innej linii niż oś okularu. Stąd biorą się większe rozmiary lornetek porropryzmatycznych.

Dachowe, czyli z ang. roof

Pryzmaty w lornetkach roof ustawione są na tyle blisko, że soczewki obiektywów i okularów leżą w jednej linii. Daje to bardziej zwartą budowę niż w systemie Porro, takie lornetki są na ogół też lżejsze. Ceną za większą kompaktowość lornetki jest większy stopień komplikacji optyki w systemie dachowym. Wiązka światła jest najpierw rozdzielana na dwie, a potem ponownie łączona w jedną.

Różnice

Waga i wielkość – lornetki dachowe są na ogół lżejsze od tych Porro o zbliżonych parametrach. Są też mniejsze i bardziej poręczne.

Światło – straty światła w pryzmatach dachowych są nieco większe niż w pryzmatach Porro. Konstrukcja roof nadaje się bardziej do dziennych obserwacji niż wieczornych czy nocnych. W pryzmatach Porro straty światła są praktycznie zerowe.

Cena – lornetki Porro mają prosty do wykonania i łatwy w budowie zestaw pryzmatów. Lornetki dachowe, z dużo bardziej skomplikowanym ustawieniem pryzmatów muszą mieć elementy optyczne najwyższej jakości. Odbija się to oczywiście na cenie. Lornetka typu dachowego, dająca obrazy o takiej samej jakości jak lornetka typu Porro, jest około 2-3 razy droższa.

Zastosowanie

Zaletą lornetek dachowych jest niewątpliwie ich kompaktowa budowa. Ta cecha może być ważna dla np. miłośników sportów, żeglarzy, podróżników czy ornitologów, którzy biegają z lornetką po lesie lub na jachcie muszą ją trzymać jedną wolną ręką i cenią sobie jej niewielkie rozmiary.

Lornetki w systemie Porro, ze względu na małą stratę światła, często są polecane dla obserwatorów nocnych atrakcji – nieba czy zwierząt nocnych, ale też wszędzie tam gdzie pogoda jest kiepska, pochmurna, bez słońca lub wieczorem.

Poradnik przygotowany we współpracy z