Puszcza Białowieska

fot. M. Szymura

Białowieski Park Narodowy zajmuje 1/6 obszaru Puszczy Białowieskiej, z czego ścisłej ochronie podlega  niecałe 6 tys. hektarów. Puszcza Białowieska stanowi zaledwie 0,6 procenta powierzchni lasów w Polsce. Trochę mało, prawda? Nasz rezerwat jest jedynym tego typu lasem w Europie. Na świecie znajduje się jeszcze tylko 6 rezerwatów z lasami nienaruszonymi ręką człowieka.

Obszar ochrony ścisłej można zwiedzać wyłącznie w grupach zorganizowanych, z przewodnikiem. Wycieczka, na którą zapraszamy, potrwa 3 godziny, podczas których przejdziemy 7 kilometrów. Zobaczymy las nietknięty ręką człowieka. Gatunki roślin, które się tam znajdują są podobne do gatunków w przeszłości porastających Europę. Ale największą atrakcją obszaru ochrony ścisłej są drzewa o potężnych rozmiarach i wielka rozmaitość krajobrazów leśnych. Można tu zobaczyć pełny cykl życia drzewa, od siewki aż po drewno butwiejące i obumarłe w wyniku naturalnych procesów (stanowi ono ok 15 procent ogólnej masy drzewnej). Nikt nie sadzi drzew, nie zbiera gałęzi. To co opadnie, już tak zostaje.

Gatunki drzew i roślin

W polskiej części Puszczy Białowieskiej  wyodrębniono 166 zbiorowisk roślinnych, z czego w BPN stwierdzono 74 zbiorowiska: 22 zbiorowiska leśne, 2 zbiorowiska zaroślowe, 4 zbiorowiska roślinności wodnej, kilkadziesiąt zbiorowisk roślinności łąkowej i torfowiskowej oraz zaledwie kilka zbiorowisk roślinności synantropijnej, czyli towarzyszącej człowiekowi, rosnącej na terenach zmienionych przez cywilizację np. w pobliżu osiedli i budowli, na poboczach dróg i terenach zurbanizowanych.

Najbardziej charakterystycznym zbiorowiskiem leśnym Parku jest grąd, czyli wielogatunkowy las dębowo-grabowo-lipowy z udziałem klonu, świerka, jesionu i wiązu. Na ubogich bielicach, czyli na glebach piaszczystych znajdziemy bory świerkowe, bory mieszane i bagienne, rosnące na torfowiskach wysokich. Na terenie Rezerwatu Ścisłego dominują grądy. Doliny rzek przepływających przez BPN porastają lasy olszowo-jesionowe. A w bezodpływowych zagłębieniach terenu rosną bagienne lasy olszowe, czyli tzw. olsy.

Podstawowe gatunki drzew w Rezerwacie Ścisłym to: dąb szypułkowy, świerk pospolity, grab zwyczajny, sosna zwyczajna, olsza czarna, jesion wyniosły, brzoza brodawkowata oraz brzoza omszona. Można również znaleźć lipę drobnolistną, klon zwyczajny, osikę oraz wierzby. Najstarszym i najbardziej okazałym drzewem jest  szacowany na 400-600 lat Dąb Bartny o wysokości 41 metrów i obwodzie 610 centymetrów. Podobny Dąb Jagiełły został przewrócony przez wiatr w 1974 roku, miał 39 metrów. Teraz leży i spokojnie czeka, aż jego tkanki zbutwieją, rozłożą się i wyrosną na nich nowe rośliny.

Rezerwat Ścisły zamieszkują:

• rzadkie gatunki grzybów, np. psiarek różowy, solówka gałęzista, białak północny;
• owady, np. bogatek wspaniały, rozmiazg kolneński, pachnica dębowa;
• ptaki, np. dziewięć rodzajów dzięciołów (np. dziecioł białogrzbiety, dzięcioł trójpalczasty), muchołówka białoszyja, sóweczka zwyczajna, droździk, strzyżyki, orlik krzykliwy, czarne bociany;
• gryzonie, np. myszy, nornice, koszatki;
• zwierzęta, np. zając bielak.
• 632 gatunki roślin naczyniowych, czyli posiadających tkankę przewodzącą wodę np. paprotniki czy widłaki.

fot. M. Szymura

W Rezerwacie spotkamy następujące krzewy: leszczyna, lecznicza kruszyna, jarzębina, trzmielina, kalina, czeremcha, porzeczki. Znajdziemy również podmokłe bezdrzewne płaty roślinności bagiennej, a także tereny porośnięte chronionym czosnkiem niedźwiedzim.